...1966 թվականի սեպտեմբերին որպես զբոսաշրջիկ Երևան եկավ Ռուզան Աբեղյանը՝ հորս երկրորդ կինը: Ես և Շահումը որոշեցինք նրանց հրավիրել շրջագայության՝ Գառնի, Գեղարդ, Սևան: Մեզ հետ ճանապարհորդել առաջարկեցինք Պարույրին և Նելլիին, որ սիրով համաձայնվեցին, հայտնի գեղանկարիչ Սարգիս Մուրադյանին՝ տիկնոջ հետ և Պարույրի վաղեմի բարեկամոուհուն՝ Էմմային:

Երբ Եվրոպայի հետ հաստատվեցին ավելի սերտ հարաբերություններ, հատկապես հյուպատոսների ու միսիոներների միջոցով, այլևս հնարավոր չէր աշխարհին անտեղյակ պահել հայկական լեռներում ու հովիտներում տեղի ունեցող դեպքերի մասին: Եվրոպայում սկիզբ էին առել աճող զայրույթով բողոքի ձայները ընդդեմ թուրքերի՝ թախանձելով օգնության ձեռք մեկնել իրենց քրիստոնյա եղբայրներին: Անգլիայում Գլադսթոնը (բրիտանացի պետական գործիչ և գրող, չորս անգամ զբաղեցրել է Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի պաշտոնը) 1876 թվականին գրեց ցասումից բաբախող հռչակավոր իր բողոքն ընդդեմ թուրքերի չարագործությունների:

-Ես ձեր բիբերի մեջ եմ, շուրթերին ու լեզվին, հեռվում մի որոնեք: Ինձ որ ճշմարիտ փնտրող լինեիք, չէիք կորցնի: Ես, ինչպես միշտ, Հայաստանում եմ: ՈՒղղակի՝ ինձ սպանող ու աչքից հեռու մի խուլ տեղ թաքցնող ստահակները ամեն ինչ գաղտնի պահեցին, բայց նրանց գործը շարունակողները տեղս գիտեն: Պինդ հարցնող չկա:

Քառաշերտ հսկվող առանձնատան մուտքի դարպասների բացվեցին «ուշադրությո՛ւն, զգա՛ստ, պատվի ա՛ռ» հրահանգով: Արդեն տևական ժամանկ էր, հենց ճռռալով բարձրանում էին առանձնատան սրբազան տարածքը քաղաքից բաժանող դարպասները, ոստիկանանները կտրուկ թողնում էին սեղանի խաղերը, զրույցները՝ փողի, սիրուն կանանց, խաշի ու լավ կյանքի մասին խոր փորձագիտական վերլուծությունները և մի մարդու պես շարվում էին կողք կողքի: Դա նրանց ծառայության հիմնական, ավելի ճիշտ՝ միակ գործառույթն էր: Ապրում էին այդտեղ, ուտում-խմում, դոմինո, նարդի կամ բլոտ էին խաղում՝ բազալտե սառը եզրաքարերին նստած:

Թե ի՛նչ եղավ Նիկոլի հոգևոր հոր, Իսրայելի «Նիկոլի» հետ, «խաղաղության կուրսի» արդյունքում։ Ի դեպ, Իսրայելում էլ, մի մասը նրան հերոս էր համարում, մյուս մասը` դավաճան:

1965 թվականի գարունն էր, նոր էի ամուսնացել դերասան Շահում Ղազարյանի հետ: Մեքենայով տեղ էինք գնում և Մոսկովյան-Բաղրամյան փողոցների խաչմերուկում հանկարծ տեսանք Պարույրին, որ փորձում էր ազատ մեքենա գտնել: Անմիջապես կանգնեցրինք մեքենան, և Շահումը հրավիրեց նստելու:

2023 թվականի հունիսի 1-ին Լուսինե Զաքարյանի ծննդյան օրն էր և նրա անվան տուն-թանգարանի հիմնադրման 4-րդ տարեդարձը

Շտապում էր և բազում գործեր միաժամանակ էր անում․ «Հոգևոր հայրենիք» ամսաթերթ, «Կարոտ» հաղորդաշար, «Նեմեսիս», «Գարեգին Նժդեհ», «Անտոն Քոչինյան», «Կամո ՈՒդումյան», Ջավախքի և Արցախի մասին ֆիլմեր, հաղորդումներ, դիմանկարներ, հեքիաթների և բանաստեղծությունների գրքեր: Հենց այնպես արված գործեր չէին, սիրտ ու հոգի էր դնում այդ ամենի մեջ։ Արվեստավոր էություն էր, երկփեղկված հոգու տեր, անդավաճան հոգի, սիրում էր կյանքը, լի էր երազանքներով։ Նրբազգաց ու զգայուն սրտի տեր էր, բծախնդիր, ինքնայրվող, ուրիշի ցավին հաղորդ, արտաքուստ հանդարտ, հավասարակշիռ, բայց անարդարության դեմ ընդվզող, անողոք, անզիջող, մեծ մտավորական ՄԱՆՈՒԿ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆԸ․․․

Ըստ օպերատիվ տեղեկությունների, ԵՊՀ-ի այսրոպեական ռեկտոր Հ.Հ-ի պատվիրակությունը, որի կազմում էր նաև Ա.Է-ն ու ևս մեկ՝ ոչ նշանակալի անձ, հանդիպել է Մոսկվայի պետական համալսարանի բազմամյա ռեկտոր, ճանաչված գիտնական Վիկտոր Սադովնիչիի հետ (МГУ имени М.В.Ломоносова):

Մարդո՛, անխի՛ղճ Մարդո, դու հենց այնպես չանցար Արաքսը: Արաքսի եզրին բուն դրած քոչվորի ահ ու սարսափն էիր: Մորթում, սրախողխող էիր անում՝ իրենց ձեռքերի սեփական յաթաղաններով: Քոնը չէիր կեղտոտում: Քոնը հազար տարի առաջ քո նախապապերի ձեռքով անցած սրբություն էր: Իրենցը՝ մորթելու, մորթելուց հետո շեղբը լիզելով մաքրելու, քոչվորի կրքերին հագուրդ տալու համար էր: Ու դու ո՞նց անխիղճ չդառնայիր, ո՞նց Անխիղճ մականունը չվաստակեիր: Քո ձայնից, ստվերից, քո ձիու մանրիկ քայլերից քեզ ճանաչում էին, ու թե չէին հասցնում փախչել, ծնկում էին ոտքերիդ առաջ, աղաչում, աղաչանքը մնում էր բերաններում, իրենց ձեռքով քեզ հանձնած յաթաղանի խզոցով կտրվում: Անխի՜ղճ Մարդո: